Warsztaty medyczne dla służb mundurowych - nagłe zdarzenia podczas wykonywania zadań służbowych

Jest niemal północ. Do Szpitalnego Oddziały Ratunkowego w podwarszawskiej miejscowości trafia młody mężczyzna z rozległym urazem ręki. Eksplozja ładunku wybuchowego dokonała znacznych zniszczeń tkanek, z częściową amputacją palców, co dla praworęcznego funkcjonariusza Policji oznacza koniec kariery zawodowej i trwałe kalectwo. Do nieszczęśliwego zdarzenia doszło podczas wykonywania obowiązków służbowych. Sytuacja jest dramatyczna, ale nie beznadziejna. Można uratować niektóre palce i przynajmniej częściowo przywrócić funkcję ręki. W tym celu funkcjonariusz powinien znaleźć się w dedykowanym ośrodku dysponującym odpowiednim sprzętem i personelem. Czas jednak upływa bezlitośnie, a personel medyczny nie jest w stanie wskazać miejsca, które mogłoby zaopatrzyć uraz ostatecznie. Dyżurujący tego dnia ośrodek w północno-zachodniej Polsce odmawia przyjęcia poszkodowanego, nie znajdując uzasadnienia dla tak odległego transportu.  Wobec opisanych powyżej problemów związanych z funkcjonowaniem systemu czas od urazu do zabiegu operacyjnego wyniósł ok. sześciu godzin.

Niestety, choć w szczegółach nieprecyzyjny, jednak opis powyższy dotyczy zdarzenia prawdziwego. W marcu bieżącego roku doszło do sytuacji, która wywołała w wielu z nas refleksję nad stałą potrzebą doskonalenia umiejętności ratowniczych u ratowników medycznych i paramedyków pełniących służbę w różnych odmianach służb mundurowych. Niezwykle ważne jest również tworzenie i stałe kontrolowanie systemów komunikacyjnych oraz skuteczne zarządzanie zabezpieczeniem medycznym. W odniesieniu do funkcjonariuszy i żołnierzy ma to szczególne znaczenie. Poczucie bezpieczeństwa i wiedza, że mogą podejmować ryzykowne, ale niezbędne dla bezpieczeństwa Państwa działania, ponieważ są skuteczne systemy udzielenia im pomocy w sytuacji kryzysowej, jest niezbędna do odpowiedzialnego pełnienia służby. Ponadto skuteczność udzielania pomocy oznacza redukcję kosztów wynikających z utraty doświadczonych i dobrze przygotowanych do służby, kosztów płacenia odszkodowań i rent, jak również kosztów związanych z koniecznością szkolenia nowych kadr.

Bezspornym jest, że ważniejsza i skuteczniejsza od leczenia jest profilaktyka. Takie założenie kierowało organizatorami „warsztatów medycznych dla służb mundurowych – nagłe zdarzenia w trakcie wykonywania zadań służbowych”. Szkolenie i dzielenie się własnymi doświadczeniami, jak również budowanie wspólnych standardów, powinno być celem dla wszystkich wykonujących obowiązki na rzecz Państwa. Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie w ścisłej współpracy z Fundacją „Sprzymierzeni”, w dniu 24 kwietnia 2012 roku przeprowadził warsztaty teoretyczne dotyczące zagadnień niezwykle istotnych i praktycznie ważnych dla żołnierzy i funkcjonariuszy przygotowujących obsługę EURO 2012. Warsztaty w ostatniej chwili dedykowane zostały tragicznie zmarłemu kilka dni wcześniej, jednemu z naszych niezwykle twórczych, aktywnych i bardzo doświadczonych kolegów – żołnierzowi Wojsk Specjalnych Damianowi „Diabolo”. Miał być wśród nas i prowadzić część wykładów. Niespodziewana śmierć podczas szkolenia nurkowego przerwała jego bogate życie, a nas pozostawiła w smutku po koledze i współtwórcy pomysłu jednolitego szkolenia wszystkich służb. W tym przypadku system zareagował prawidłowo. Szczególnie sprawnie zadziałało Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, co zostało wyrażone w słowach wdzięczność środowiska i przełożonych Damiana. Tragiczny wypadek jeszcze raz pokazał, że niezbędne jest stałe weryfikowanie standardów, ciągłe wyciąganie wniosków i doskonalenie procedur.

Zaproszeni na warsztaty wykładowcy zaprezentowali ciekawy i oparty na własnych doświadczeniach i badaniach punkt widzenia na zagrożenia i potencjalne skutki udziału w akcjach bojowych. Aspekty balistyki i następstw fizycznych związanych z działaniem środków bojowych, takich jak broń krótka i długa różnego kalibru, przedstawił w pasjonującym wykładzie prof. Jerzy Ejsmont z Gdańska. Wpływ działania broni na organizm człowieka został zaprezentowany w wykładach dr. n. med. Adama Domanasiewicza z Ośrodka Replantacji Kończyń, Mikrochirurgii, Chirugii Ręki i Chirurgii Ogólnej w Trzebnicy. Niezwykle ciekawą część prezentacji zajęły informacje wypływające z własnych doświadczeń na bloku operacyjnym w zastosowaniu i skuteczności środków hemostatycznych. Dr Zbigniew Żyła – dyrektor Lotniczego Pogotowia Ratunkowego przybliżył własne doświadczenia związane z tworzeniem floty śmigłowców ratowniczych oraz zachęcił do tworzenia własnych patentów usprawniających działania ratownicze i wdrażanie ich w życie, bo jest to metoda skuteczna w kierunku rozwoju i większego bezpieczeństwa. Wiele z nowatorskich rozwiązań opracowanych przez zespół LPR-u zostało uznanych za niezwykle skuteczne i obecnie są wdrażane w pogotowiach innych państw.

Podsumowanie warsztatów oraz zarysowanie możliwości medycznych i zasad współpracy z Wojskowym Instytutem Medycznym przedstawił w wykładzie mjr lek. Narcyz Sadłoń, asystent Szpitalnego Oddziału Ratunkowego i członek zespołu do spraw koordynacji EURO 2012. Wśród możliwości i propozycji jakie ma do zaoferowania wiodąca wojskowa placówka medyczna w kraju, są działania szkoleniowe, szeroka współpraca przy zabezpieczeniu działań w Polsce i za granicą oraz dostęp do szerokiego panelu usług medycznych dla żołnierzy, funkcjonariuszy i ich rodzin. Ciekawą propozycją, jednak wciąż odległą od możliwości realizacji jest stworzenie ogólnopolskiego systemu ubezpieczeń dla osób pełniących funkcje publiczne oraz całodobowej obsługi assistance dedykowanej i dopasowanej do wymogów tego specyficznego środowiska.

Warsztaty są częścią szerszej inicjatywy edukacyjno-szkoleniowej, której kontynuacją są zaplanowane na maj ćwiczenia praktyczne. Celem współpracy pomiędzy WIM, Fundacją „Sprzymierzeni” oraz poszczególnymi formacjami specjalnymi jest doskonalenie procedur oraz standardów szkoleniowych w zakresie ratownictwa medycznego, co przełoży się także na program kursów i szkoleń organizowanych przez Centrum Kształcenia Podyplomowego WIM.

Tekst: mjr lek. Narcyz Sadłoń