VIII konferencja „Dum spiro, spero” w WIM

Jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na zdrowie człowieka oraz co zrobić, aby temu zapobiec, temu zagadnieniu poświęcona była zorganizowana po raz ósmy w WIM konferencja „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie Dum spiro, spero” im. gen. bryg. dr. hab. n. med. Wojciecha Lubińskiego. Spotkanie było okazją do dyskusji w gronie najwybitniejszych w Polsce specjalistów zajmujących się badaniami nad zależnościami między zanieczyszczeniem powietrza a zdrowiem.

Zebranych w Wojskowym Instytucie Medycznym przywitał gen. dyw. prof. dr. hab. n. med. Grzegorz Gielerak, dyrektor WIM. „Nasza konferencja  organizowana jest już po raz ósmy i możemy powiedzieć, że byliśmy pierwszą grupą naukowców, badaczy i przedstawicieli organizacji społecznych, którzy mówili o problemie zagrożeń zdrowotnych związanych z zanieczyszczeniem powietrza, zanim temat ten stał się modny”, mówił gen. Gielerak.

Dodał, że dzięki pomocy instytucji zaangażowanych w propagowanie konferencji udało się upowszechniać ważne i poparte dowodami informacje dotyczące miejsc powstawania, sposobów szerzenia się i skutków zdrowotnych zagrożeń wynikających z zanieczyszczeń powietrza. Dyrektor WIM podkreślił również, że konferencja się rozwija. „Zaczynaliśmy od wykładów i prezentowania wiedzy teoretycznej, teraz nie tylko ją poszerzamy, ale tworzymy też dodatkowe możliwości wykorzystania jej w praktyce. Od 3 lat premiujemy nagrodami naukowców zajmujących się badaniami poświęconymi środowisku w części dotyczącej jego interakcji z człowiekiem i skutkami zdrowotnymi zanieczyszczeń powietrza”.

Gen. Grzegorz Gielerak przypomniał także, że spotkanie poświęcone jest pamięci gen. bryg. dr. hab. n. med. Wojciecha Lubińskiego, lekarza Prezydenta PR, który zginął 10 kwietnia 2010 r. zabezpieczając medycznie delegację udającą się na obchody rocznicy Zbrodni Katyńskiej. Konferencja i jej tematyka przypomina o dokonaniach tego badacza, który wspólnie z naukowcami z Politechniki Warszawskiej przez kilka lat prowadził w WIM badania nad wpływem zanieczyszczeń na zdrowie.

Podczas otwarcia obrad Piotr Woźny, Pełnomocnik Rządu ds. Programu „Czyste Powietrze" odczytał list Prezesa Rady Ministrów. W piśmie skierowanym do uczestników spotkania premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że sprawa jakości powietrza, którym oddychają Polacy, jest jednym z priorytetów jego rządu. „WIM po raz ósmy gości ekspertów i naukowców podejmujących ten istotny dla zdrowia obywatel temat. Wierzę, ze spotkanie w znaczący sposób wzbogaci naszą wiedzę na temat zanieczyszczeń powietrza i sposobów ich zwalczania”, napisał premier.

„Jakość powietrza jest jednym z priorytetów w działaniach Światowej Organizacji Zdrowia”, mówiła dr Paulina Karwowska, dyrektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce. Zaznaczyła, że konferencji „Dum spiro spero” regularnie wpisuje się w działania naukowe i dotyczące zdrowia publicznego w Polsce oraz w sposób profesjonalny i merytoryczny łączy zdrowie publiczne z zagadnieniami leczeniem chorych na najwyższym poziomie.

Z kolei dr. hab. n. med. Tadeusz M. Zielonka z Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc swoje wystąpienie poświęcił pamięci patrona konferencji, gen. dr. hab. Wojciecha Lubińskiego. Dr Zielonka przeczytał list otwarty, który napisał w 2010 roku na wieść o katastrofie samolotu pod Smoleńskiem. Podkreślił w nim m.in. zasługi gen. Lubińskiego dla rozwoju pulmonologii, wytrwałość, z jaką śledził on postępy w tej dziedzinie medycyny, a także jego wkład w doskonalenie badań czynnościowych układu oddechowego.

Trujące powietrze

Jak wynika z raportu Europejskiej Agencji Środowiska z powodu zanieczyszczeń powietrza w Europie w ciągu roku umiera przedwcześnie ponad pół miliona ludzi, a czego w Polsce przeszło 47 tys. osób. Głównym problemem Polski są pyły zawieszone i benzopiren.

To czym oddychamy wprost przekłada się na nasze zdrowie. Niestety powietrze nas truje. Według WHO długotrwałe narażenie na działanie pyłów zawieszonych PM10, PM2,5, tlenki azotu, dwutlenek węgla i dwutlenek siarki skutkuje skróceniem średniej długości życia. Nawet krótka ekspozycja na ich wysokie stężenia powoduje wzrost liczby zgonów oraz wzrost ryzyka hospitalizacji. Wysokie stężenie pyłu zawieszonego atakującego układ oddechowy wywołuje i nasila zachorowania na astmę, POCHP czy alergie, może być przyczyną zaburzeń rytmu serca, zawałów serca oraz udarów mózgu. Dodatkowo oddychanie zanieczyszczonym powietrzem dwukrotnie zwiększa ryzyko infekcji układu oddechowego.

W Polsce problem jakości powietrza to wciąż ogromne wyzwanie dla rządu, samorządowców, organizacji pozarządowych, naukowców i lekarzy. Mijający rok przyniósł wprowadzenie regulacji antysmogowych, jednak ich pozytywne efekty będziemy mogli zaobserwować dopiero za kilka lat. Konieczne jest też systematyczne zwiększanie świadomości społecznej o szkodliwości zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia.

Jedna z odpowiedzi na potrzebę podejmowania działań w tym zakresie jest konferencja „Dum Spiro Spero”. To unikalne wydarzenie, które skupia środowiska podejmujące ten trudny temat: naukowców, ekspertów i praktyków z zakresu medycyny, inżynierii środowiska i zdrowia publicznego. Celem konferencji jest prowadzenie dyskusji, wymiana poglądów i doświadczeń oraz przedstawianie najnowszych badań i doniesień naukowych prowadzonych w Polsce i zagranicą. Ma ona także mobilizować do podejmowania dalszych działań zwiększających wiedzę społeczną związaną z zagrożeniami, jakie niesie zanieczyszczone powietrze.

W tym roku wystąpienia prelegentów podczas konferencji poświęcone były m.in. analizie szkodliwości pyłów, wpływowi zanieczyszczeń powietrza na układ krążenia, na zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz rozwój nowotworów płuc, analizie wpływu zanieczyszczenia powietrza w Polsce na zdrowie dzieci, jakości powietrza w miastach oraz skutkowi zdrowotnemu epizodu smogowego w styczniu 2017 r. w Warszawie.

Rozstrzygnięcie konkursu „Dum spiro, spero”

W czasie konferencji ogłoszono wyniki III edycji konkursu naukowego o nagrodę Wojskowego Instytutu Medycznego i Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP za najlepszą pracę naukową opublikowaną w 2017 r. w czasopiśmie zagranicznym lub krajowym na temat wpływu zanieczyszczeń powietrza na stan zdrowia.

Komisja konkursowa w składzie: dr hab. n. med. Michał Krzyżanowski z Environmental Research Group w King’s College London, dr hab. Tadeusz M. Zielonka z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, dr hab. n med. Andrzej Chciałowski z WIM oraz dr hab. inż. Artur Badyda z Politechniki Warszawskiej postanowiła przyznać: I nagrodę za dwie pracę „Parity Conditions the Risk for Low Birth Weight after Maternal Exposure to Air Pollution” i „Effect of Air Pollution on Menstrual Cycle Length—A Prognostic Factor of Women’s Reproductive Health” autorstwa dr n. med. Anny Merklinger-Gruchały z Akademii Krakowskiej im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego.

II nagrodę otrzymał dr n. biol. Grzegorz Dziubanek za pracę „Preliminary study of possible relationships between exposure to PCDD/Fs and dl-PCBs in ambient air and the length of life of people” przygotowaną w Zakładzie Środowiskowych Czynników Ryzyka Zdrowia Katedry Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, w Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Oboje naukowcy byli już laureatami nagrody „Dum spiro spero”: dr Merklinger-Gruchała w 2016 r. a dr Dziubanek w 2017 r.

Laureaci zostali uhonorowani nagrodami finansowymi oraz okolicznościowymi statuetkami. Otrzymali też zaproszenie do wygłoszenia wykładu na temat stanowiący treść nagrodzonej publikacji podczas przyszłorocznej konferencji. Ponadto zwycięzcy otrzymali z rąk Piotra Woźnego upominki ufundowane przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów.

W tym roku obradom w WIM przysłuchiwali się m.in. Marta Wasek - zastępca Dyrektora Departamentu Ochrony Powietrza i Klimatu Ministerstwa Środowiska, Elżbieta Mianowska - naczelnik Wydziału Uzdrowisk Departamentu Organizacji Ochrony Zdrowia Ministerstwa Zdrowia. Ministerstwo Obrony Narodowej reprezentował płk dr n. med. Stefan Antosiewicz z Departament Wojskowej Służby Zdrowia, a Mazowiecki Urząd Wojewódzki - Jolanta Turek z Wydziału Zdrowia. Byli obecni także: Sebastian Irzykowski - wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz płk dr hab. n. med. Ewelina Zawadzka-Bartczak - dyrektor Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej.

W konferencji uczestniczyli także przedstawiciele: Głównego Inspektora Ochrony Środowiska - dr inż. Ewa Palma, Urzędu m.st. Warszawy - Paweł Lisicki, zastępca dyrektora Biura Ochrony Środowiska, a także Urzędu Marszałkowska Województwa Mazowieckiego: Marcin Podgórski - dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych oraz Agnieszka Gonczaryk - dyrektor Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej.

Organizatorami konferencji byli: Wojskowy Instytut Medyczny, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc i Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP. Patronat honorowy nad obradami objęli: Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki oraz Dyrektor Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce dr n. med. Paulina Karwowska.